"‌ آیین‌نامه تشکیل مرکز مشاوره دانشجویی در دانشگاهها "

  مقدمه

  انسان برای زندگی موفقیت‌آمیز نیازمند برخورداری از آرامش ، سلامت و کارآمدی در ابعاد زیستی ، روانی و اجتماعی می‌باشد. تغییرات اجتماعی – فرهنگی سریع ، تحول در ساختار خانواده، پیچیدگی و گسترش شبکه ارتباطات انسانی و وسعت و تنوع منابع اطلاع‌رسانی موجب گردیده است جوامع انسانی خصوصاً قشر جوان و نوجوان با مسائل و مشکلات متعدد مواجه شوند و از طریق توسل به روشهایی که گاه از پشتوانه منطقی برخوردار نبوده و فاقد دورنمای روشن و امیدبخش می‌باشند به فشارها ، چالشها و انتظارات گسترده زندگی امروز واکنش نشان دهند.
دانشگاهها و محیط‌های دانشجویی نیز که در برگیرنده بخش قابل ملاحظه‌ای از نخبگان و فرهیختگان جوان جامعه می‌باشند همسو با فضای در حال گذار موجود ، درگیر چالشها و دگرگونیهایی گردیده‌اند. از این‌رو تغذیه و حمایت ذهنی ، روانی و اجتماعی دانشجویان و دانشگاهیان نیازمند آموزش فرهنگ گفتگو ، تفکر انتقادی و ایجاد مهارتها و توانمندیهایی برای تصمیم‌گیری آگاهانه ، مقابله با استرسها و هیجانهای روزمره ، افزایش خودکارآمدی ، برقراری ارتباط مؤثر و سایر تواناییهای روانی اجتماعی می‌باشد. بنابراین لازم است در کنار پیشگیری از آسیب‌های احتمالی ، در جهت ارتقای سطح بهداشت روان فردی و اجتماعی دانشجویان و سایر دانشگاهیان که در تعامل و ارتباط متقابل با دانشجویان قرار دارند گام‌های مؤثری برداشته شود.
دانشجویان دانشگاهها به لحاظ حساسیت دوران رشد و تحویل خود و شرایط بحرانی این برهه از زندگی ، به ویژه در سالهای اول ورود به دانشگاه ، فشارها و ناراحتیهای بیشتری را تجربه می‌کنند که از آن جمله می‌توان به گسستن از زندگی قبلی در خانواده ، ورود به زندگی دانشجویی و نیاز به سازگاری با محیط دانشگاه و خوابگاه ، مدیریت مسائل معیشتی ، تحصیلی و عاطفی اشاره کرد. سایر کارکنان دانشگاهها که با قشر دانشجویی در ارتباط مستقیم قرار دارند نیز به نوبه خود در افزایش و تشدید یا کاهش و ترمیم مشکلات ویژه دانشجویان سهیم می‌باشند و لذا دانشجویان و دانشگاهیان نیازمند بذل توجه خاص می‌باشند. با عنایت به مسائل و مشکلات و دغدغه‌های جامعه دانشگاهی ، ضرورت تأسیس مرکزی به منظور تأمین ، توسعه و تسری بهداشت روانی در فضای دانشگاهها و ارائه مداخلات پیشگیرانه ، مشاوره‌ای و درمانی ، آشکار می‌گردد.
در این راستا مرکز مشاوره دانشجویی به عنوان متولی بهداشت روان دانشگاهها در چارچوب این آیین‌نامه تشکیل می‌گردد.

  بخش اول – اهداف

  ماده ۱- اهداف مرکز مشاوره دانشجویی بطور کلی پیشگیری از آسیبهای روانی – اجتماعی و ارتقای سطح بهداشت و سلامت روان دانشگاهیان می‌باشد. در این راستا اهداف اختصاصی عبارتند از :

  ۱-۱- ارتقاء سطح دانش و بینش روانشناختی دانشگاهیان در زمینه مسائل ، مشکلات و نیازهای جامعه دانشجویی
۲-۱- راهنمایی دانشجو در جهت شناخت صحیح توانائیها و مشکلات خود
۳-۱- راهنمایی دانشجو در تصمیم‌گیری آگاهانه ، عاقلانه و حسن انتخاب
۴-۱- راهنمایی دانشجو در حل مشکلات رفتاری ، عاطفی ، شناختی ، تحصیلی ، خانوادگی و مسائل مربوط به ازدواج
۵-۱- افزایش سازگاری مؤثر با محیط تحصیل و زندگی ، توسعه روابط اجتماعی و پیشرفت تحصیلی
۶-۱- پیشگیری از بروز و شیوع مسائل و مشکلات عاطفی – رفتاری و توسعه بهداشت روانی به فضای عمومی دانشگاه و جامعه دانشگاهی.
۷-۱- ایجاد زمینه‌های لازم برای ارتقاء روابط میان فردی سالم در دانشگاه از طریق توجه به عوامل تعیین‌کننده روابط استاد – دانشجو یا کارکنان.

  بخش دوم – وظایف

  ماده ۲- وظایف مراکز مشاوره دانشجویی دانشگاهها به شرح زیر است :
۱-۲- بررسی و شناخت استعدادها و علایق دانشجویان و برنامه‌ریزی و تلاش در جهت شکوفایی استعدادها ، هدایت تحصیلی و حرفه‌ای دانشجویان
۲-۲- برگزاری جلسات با دانشجویان و پاسخگویی به پرسشهای آنان در مورد مسائل روانی – اجتماعی به کمک کارشناسان و افراد متخصص و صاحبنظر در مسائل روانشناسی ، مشاوره ، روانپزشکی و مددکاری اجتماعی
۳-۲- تحقیق درباره مسائل و مشکلات دانشجویان دانشگاه برای شناخت عوامل آسیب‌زا
۴-۲- ارائه خدمات برای حل مشکلات مربوط به تحصیل ، خانواده ، ازدواج ، شغل و اختلالات رفتاری و روانی دانشجویان
۵-۲- برقراری ارتباط مؤثر با سایر واحدهای دانشگاهی به منظور کمک به حل مشکلات دانشجویان
۶-۲- مشاوره با دانشجویان در جهت کمک به پیشرفت تحصیلی ، بهبود روابط اجتماعی و ارائه گزارش همراه با فعالیتهای انجام شده به مسئولان دانشگاه و دفتر مرکزی مشاوره در هر سال تحصیلی
۷-۲- جمع‌بندی مسائل و مشکلات دانشجویان دانشگاه در ابعاد روانی – اجتماعی و ارائه گزارش همراه با فعالیتهای انجام‌شده به مسئولان دانشگاه و دفتر مرکزی مشاوره در هر سال تحصیلی
۸-۲- برگزاری کارگاهها و دوره‌های آموزشی برای دانشجویان و دانشگاهیان با هدف ارتقاء بهداشت روانی آنها
۹-۲- ارائه نظرات کارشناسی درباره مسائل و مشکلات دانشجویان به مسئولان دانشگاه و وزارت متبوع
۱۰-۲- شناسایی منابع حمایتی موجود در جامعه و ارجاع دانشجویان به آنها بر حسب ضرورت
۱۱-۲- جلب مشارکت دانشجویان در زمینه فعالیتهای بهداشت روانی

  بخش سوم – سازمان و تشکلات

  ماده ۳- مرکز مشاوره دانشجویی هر دانشگاه به عنوان واحدی مستقل زیرنظر معاون دانشجویی دانشگاه تشکیل می‌گردد.
تبصره : در صورت نیاز و ضرورت ، شعبه مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاه در دانشکده‌ها یا خوابگاهها تشکیل می‌گردد که وظیفه سیاستگزاری ، برنامه‌ریزی و نظارت و ارزشیابی عملکرد این شعبه‌ها به عهده مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاه می‌باشد.
ماده ۴- مسئولیت مرکز مشاوره دانشجویی هر دانشگاه به عهده مسئول آن مرکز است که به پیشنهاد معاون دانشجویی دانشگاه و با حکم رئیس دانشگاه منصوب می‌شود.
تبصره : مسئول مرکز مشاوره باید حداقل دارای مدرک کارشناسی ارشد در یکی از گرایش‌های روانشناسی یا مشاوره باشد.
ماده ۵- در مرکز مشاوره دانشجویی هر دانشگاه هر شورایی به نام " شورای برنامه‌ریزی مرکز مشاوره دانشجویی " با ترکیب زیر به منظور تصویب برنامه‌ها و نظارت بر حسن اجرا و ارزیابی فعالیتهای مرکز مشاوره دانشگاه تشکیل می‌شود.
۱-۵- معاون دانشجویی دانشگاه ( ریاست شورا )
۲-۵- مسئول مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاه ( دبیر شورا )
۳-۵- مدیرکل خدمات آموزشی
۴-۵- مدیرکل امور فرهنگی
۵-۵- مدیرکل امور دانشجویی
۶-۵- دو نفر متخصص در مشاوره و روانشناسی – ترجیحاً عضو هیأت علمی- به پیشنهاد مسئول مرکز مشاوره با تأیید معاون دانشجویی و حکم رئیس دانشگاه
تبصره ۱- دبیر شورا می‌تواند حسب ضرورت جهت مشارکت دانشجویان در برخی از جلسات ، بدون حق رأی از نظر دانشجویان فعال استفاده نماید.
تبصره ۲- تصمیمات شورای برنامه‌ریزی مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاهها با نظر موافق اکثریت نسبی اعضا اتخاذ و از طریق معاون دانشجویی دانشگاه اعمال می‌گردد.
ماده ۶- مشاوران و درمانگران مراکز مشاوره دانشگاهها الزاماً باید از بین متخصصین مجرب در رشته‌های مشاوره ، روانشناسی ، روانپزشکی و مددکاری اجتماعی انتخاب شوند.
تبصره – لازم است مرکز مشاوره جهت ارایه خدمات مشاوره و روان‌درمانی از تعداد کافی متخصصان زن و مرد استفاده نماید.

  بخش چهارم – بودجه

  ماده ۷- بودجه مراکز مشاوره دانشجویی از محل بودجه سالانه دانشگاه که به صورت مستقل پیش‌بینی می‌شود ، تأمین می‌گردد.
ماده ۸- این آیین‌نامه در ۴ بخش ، ۸ ماده و ۵ تبصره در تاریخ ۱۹/۳/۸۳ به تصویب شورای برنامه ریزی تخصصی دفتر مرکزی مشاوره رسیده و از تاریخ تصویب آن توسط هیات امنای دانشگاه مربوطه ، آئین‌نامه شماره ۱۵ ( آئین‌نامه تشکیل دفتر مشاوره دانشجویی در دانشگاهها ) ، مصوب ۲۸/۶/۷۳ ملغی اعلام می‌گردد.


[۱] - این آیین نامه فرم اصلاح شده آیین نامه شماره ۱۵ تشکیل دفاتر مشاوره دانشجویی می باشد که طی چندین جلسه متمادی شورای برنامه ریزی تخصصی دفتر مرکزی مشاوره به ریاست معاون محترم دانشجویی وزیر علوم، جناب آقای دکتر ظریفیان بررسی و تصویب شده و از طریق دبیرخانه هیات امنای دانشگاهها در اختیار هیات امنای تمامی دانشگاهها قرار گرفته است که در صورت موافقت مورد تصویب قرار دهند. خوشبختانه تعداد قابل توجهی از دانشگاهها تا شهریور ماه ۸۴، این آیین نامه را به طور کامل تصویب نموده اند.