مقدمه : 

  ساعت های زیاد کاری ، روسای بد اخلاق ، کمی در آمد ها و سایر موارد ناخوشایند از جمله مواردی هستند که برخی از کارمندان امروزی هر روزه با آن در محیط های کاری مواجه می شوند . این موارد از نظر همه نامطلوب وآزار دهنده می باشد . اما آیا آنها واقعاً می توانند اثرات بدی بر روی افراد داشته باشد ؟ پاسخ به این سوال یک بله بزرگ است از آنجایی که همگی این موارد در افزایش استرس ، اشتر اک دارد می تواند سبب بروز نارسا ی ی های روحی و جسمی شده و در نهایت تأثیرات مخربی بر روی افراد شاغل داشته باشند . اما برای مقابله با استرس در محیط های کاری چه کاری می توان انجام داد . قبل از هر اقدامی باید عوامل استرس ز ای محیط های کاری را بشناسیم . طبق بررسی های انجام شده سه عامل بیشترین نقش را در استرس افراد شاغل دارند : ناامنی شغلی ، ارتباط نامناسب و بی خوابی .

  نا امنی شغلی :

  در گذشته اوضاع طوری بود که می شد روی خیلی چیزها حساب کرد . اگر به طور منظم کار می کردی ، کارت را خوب انجام می دادی و با کارفرما بحث نمی کردی ، می توانستی روی ترفیع ، افزایش منظم حقوق و یک میهمانی خداحافظی و هدیه بازنش س تگی حساب کنی . اما این روزها دیگر این طور نیست. شما هر چقدر هم که خوب تلاش کنید دیگر نمی توانید مانند گذشته با خیال مطمئنی به کارتان ادامه دهید . این روزها اتفافات ، مشکلات و حوادث پیش بینی نشده زیادی افراد را محاصره کرده اند و ترس از نداشتن آمادگی برای مقابله با آنها سبب شده که استرس های ناشی از دست دادن ناگهانی شغل به شد ت افزایش یابداما چه می شود کرد ؟ آبا باید اجازه دهیم که   ترس از دست دادن شغل ما را بکشد ؟ آیا اصولاً را ه حلی با مقابله استرس ناشی از بیکار شدن وجود دارد؟ بله - امروزه با خود « راحت بودن » و از خود « رضایت داشتن » امتیاز و ویژگی روانی مثبت ی محسوب می شود که هرکسی از آنها برخوردار باشد استرس کمتری را احساس می کند . اما چگونه می توان با خود راحت بود و از خود رضایت داشت ؟ هر فرد بعنوان انسان دارای یک سری ارزش های و توانایی های مثبت بی قید و شرط است، اما درگیر و دار مسایل و مشکلات روزمره از وجود این ارزش ها و توانایی ها غافل می شود . به مرور زمان غفلت از توانایی هایمان باعث می شود که دیگر پشتوانه درونی محکمی برای تکیه کردن در هنگام مواجه شدن با مشکلات نداشته باشیم و به همین علت اولین جوانه های استرس در وجود ما ریشه می کنند . برای مقابله با استرس باید مجدداً به سراغ توانایی ها و نقاط قوت خود بروید و به خاطر همین ویژگی های مثبت به خود احترام بگذارید و برای خود ارزش قائل شوید . در چنین شرایطی حتی اگر باور شما از ارزش ها و توانایی هایتان چندان قوی نباشد ، باز هم می توانید روی آن حساب کنید و با تقویت آن ، به مقابله با استرس در محیط کار بروید . فراموش نکنید که احترام به خود در واقع بازتاب آگاهی به ویژگی های فردی خود است که مولد اعتماد به نفس در انجام همه کارها خواهد بود . اگر برای خود به اندازه کافی ارزش قائل باشید ، دیگر هیچ نوع استرسی نمی تواند تأثیر نامطلوبی بروی کار شما داشته باشد و هرگز از مبارزه نترسید .

  ارتباط کاری نامناسب:

  یکی از بزرگترین زمینه هایی که کارمندان امروز باید در آن مهارت خاصی داشته باشند توانایی در برقراری ارتباط های کاری مناسب است . اگر شما از این توانایی خدادایتان استفاده نکنید ، کیفیت روابط شما در محیط کار و خانواده روز به روز بدتر شده بطوریکه نهایتاً دیگران علناً از شما ، رفتار و عملکردتان انتقاد می کند، اگر کمی دقت کنید ، متوجه می شوید که بی توجهی نسبت به این مورد می تواند باعث بروز استرس در شما شود . امروز چنین به نظر می رسد که ما با زندگی روزمره اطراف خود بیش از حد خود گرفته ایم. ما شاهد از هم پاشیدن لحظه به لحظه بسیاری از ازدواج ها، اخراج از کار ، اعتیاد گسترده جوانان و بسیاری از مسایل بدیهی زندگی روزمره ایم که به ندرت به خود آمده و از خودمان می پرسیم « آیا این روند روزی متوقف خواهد شد؟» ، احتمالاً نه – در واقع ، یکی از عللی که باعث بوجود آمدن چنین مشکلاتی شده، عدم توجه به برقراری ارتباط مناسب است . بعضی افراد معتقدند که دنیا بدون وجود تعدادی از ا فرادی که از آنها خوششان نمی آید ، بهشت خواهد شد ! امروز رقابت در محیط های کاری به شدت افزایش یافته ولی متأسفانه افراد برای رسیدن به موفقیت از روش های نامناسبی استفاده می کنند آنها به جای این که سعی کنند از توان خود برای رسیدن به موفقیت استفاده کنند سعی می کنند تا طرف مقابل خود را به هر طریقی که شده حذف کنند . با چنین تفکری که آنها هیچ وقت نمی توانند ارتباط کاری مناسبی با رقبای خود برقرار کنند و همیشه در استرس ناشی از شکست دست و پا می زنند. این افراد بدون این که خود متوجه باشند در حال ساختن جهنمی برای خود هستند ، اما دیگران به خاطر آن که از ما نیستند جهنم ما را نمی سازند . آنها وقتی جهنم را می سازند که نتوانیم رابطه ای هماهنگ و موزون با آنها برقرار کنیم و آنها نیز همین عدم توانایی را در رابطه با ما داشته باشند . به راستی چرا درباره چنین موضوع مهمی که نقش زیادی در افزایش استرس در انسان دارد آموزش ندیده ام ؟ و در حالی که متوجه چنین موضوعی هستیم باز زندگی را بدون این مهارت می گذرانیم ؟

  زنگ خطر بی خوابی :

  ترس از بیکاری ، ناتوانی در برقراری ارتباطی مناسب ، ترس از عدم موفقیت ، ترس از پیدا نکردن کاری خوب در آینده ، ترس بدلیل موقعیت های مالی و ... همگی ذهن و روح افراد شاغل امروز را آزار می دهند . متأسفانه تعدادی از افراد سعی می کنند تا این ترس ها را به درون برده و آشکار نکنند . همین درونی کردن ترس ها و افزایش شدید استرس به تدریج سبب می شود نوعی اضطراب در روح و روان آنان ریشه بگیرد . این اضطراب در غالب نوعی بی خوابی که در برابر هر معالجه ای مقاومت می کند ، نمایان می شود . در دنیای پر جنب و جوش امروز ، مشکل بی خوابی تقریباً همه را دامنگیر کرده است . این مشکل باعث شده تا افراد زیادی به سمت استفاده از قرص های خواب آور و آرام بخش بروند . بی خوابی نشانه به وجود آمدن عدم تعادل و ناهماهنگی در سلامتی است که با بی توجهی به آن مسلماً مشکل جدی تری می شود و تا جایی پیش می رود که ممکن است ما را برای همیشه اسیر داروهای رنگارنگ و مختلف خواب آورند . اما آیا می توان کاری کرد ؟

  بله – یک سوم عمر هر انسانی در خواب می گذرد و این مدت ، بر خلاف تصور بعضی ها اصلاً تلف شده محسوب نمی شود چرا که خواب به اندازه هوا و غذا برای بدن لازم است . هرگز از خواب شبانه خود غافل نشوید و به آن چشم زمان از دست رفته و تلف شده نگاه نکنید . متأسفانه این برداشت و تصور نادرست! مورد پذیرش بسیاری از انسان ها قرار گرفته و باعث شده که آنها به خواب زیاد اهمیت ندهند . اگر به خواب شبانه و نقش آن در حفظ سلامت عمومی خود اهمیت ندهید ، هرگز نخواهید توانست به مدت طولانی در فعالیت های روزانه خود موفق ، مؤثر و شاداب باشید چرا که استرس ناشی از بی خوابی بدترین تأثیرات را بر روی زندگی شما خواهد گذشت . فراموش نکنید توانایی خوابیدن از جمله نعمت هایی است که خداوند به همه انسان ها ارزانی داشته است . خوابی که ضامن نشاط وموفقیت روز بعد در زندگی ماست .

  چه باید کرد:

  پیدا کردن راه ها و روش های مختلف مبارزه با استرس شرایطی را ایجاب می کند که مهم تر و مقدم تر از همه تمرکز حواس است . اجازه ندهید در هنگام استرس ، حواستان پرت شود ، چرا که حتماً به سمت افکار منفی کشیده خواهد شد نه فکرهای خوب و مثبت. به محض احساس استرس در وجود خود به آرامی و عمیق نفس بکشید و سعی کنید تا فکر خود را روی ضربان قلبتان متمرکز کنید ، در این حالت به خود بگویید من آرام مسلط به خود هستم ، ضربان قلبم به تدریج عادی می شود و آرامش تمام وجودم را خواهد گرفت. چنین جملاتی به شما کمک  می کند تا در هنگام مواجهه با یک هیجان با استرس شدید به سرعت آرامش لازم را بدست آورید.

  - برای رهایی از فشار عصبی و عضلانی ، عمل کشش ورهایش عضلات را انجام دهید . اول از پاها شروع کنید . تا جایی که می توانید چند لحظه آنها را منقبض کنید ، بعد عضلات را شل کنید. همین کار برای دست ها در حالی که آنها را به هم می فشارید انجام دهید بعد از چند لحظه آنها را رها کنید . عضلات صورت را با حرکت کشیدگی لب ها ( مانند خنده شدید ) و بعد رهایش آنها ، ورزش دهید . سعی کنید هر کدام از این مراحل چند ثانیه طول بکشد . این تمرین را چند بار تکرار کنید . کم کم آرامش درونی شما را فرا خواهد خواهد گرفت ، احساسی که روح و فکر شما را نیز تشخیص خواهد کرد .

  - یاد بگیرید که گهگاه نیز از نقطه نظر دیگران به مسایل درو بر خود نگاه کنید . خودتان را در جای آنها را بگذارید و درون آنها را درک کنید به این ترتیب بهتر می توانید با آنها ارتباط برقرار کنید و همه چیز را بصورت منفی و تهاجمی نسبت به خود نخواهید دید . نکته مهم دیگر این است که شگرد جادویی ویژه خود را کشف کنید . شگردهایی که قادرند شما را در کنترل خود در نامطلوب ترین موقعیت ها کمک کنند . با این تمرینات ، به تدریج خود را آرام تر و راحت تر می یابید و اضطرابتان کمتر می شود و حتی قادر می شوید . از هر اتفاق یا موقعیت پیش بینی نشده ای به خوبی بگذرید.

  تهیه و تنظیم:

  سید محمدرضا شجاعی

  کارشناس روان شناسی بالینی

بالا